W niedzielę 19 grudnia, o godz. 11.30 w kościele pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Lublinie została odprawiona msza w intencji ofiar pierwszej zbiorowej egzekucji przedstawicieli lubelskiej inteligencji przez Niemców.
Następnie przy pomniku upamiętniającym ofiary egzekucji odbył się Apel Pamięci, który poprowadzili przewodnicy PTTK. Na zakończenie ceremonii w hołdzie pomordowanym zostały złożone wieńce i kwiaty. Organizatorem uroczystości był Oddział Miejski Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Lublinie i Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”
W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz rządowych i samorządowych, w tym Ewa Zybała - Starosta Lubartowski, Jarosław Budka - członek zarządu powiatu lubartowskiego, Zdzisław Antoń - Starosta Lubelski, reprezentanci uczelni wyższych, kombatanci oraz mieszkańcy Lublina.
Sonderaktion Lublin – akcja represyjna wymierzona w środowiska inteligenckie Lublina, przeprowadzona przez okupantów niemieckich w listopadzie 1939 roku. Akcję zapoczątkowały masowe aresztowania, których ofiarą padło kilkuset przedstawicieli elity społecznej i intelektualnej Lublina. Niemcy zatrzymali wówczas m.in. dwóch biskupów oraz członków kurii diecezji lubelskiej, wszystkich obecnych w mieście wykładowców KUL, a także licznych nauczycieli, prawników i urzędników.
Polaków aresztowanych w trakcie Sonderaktion Lublin osadzono w celach więzienia na Zamku Lubelskim. Między grudniem 1939 a czerwcem 1940 większość zatrzymanych została zwolniona do domów. Około 70 Polaków zostało jednak rozstrzelanych, a kolejnych kilkudziesięciu wywieziono do obozów koncentracyjnych.
W noc wigilijną 23 grudnia 1939 z cel Zamku Lubelskiego wyciągnięto 10 znanych i szanowanych obywateli Lublina, po czym zabrano wszystkich na stary cmentarz żydowski przy ul. Siennej. Tam rozstrzelano nad wykopanymi wcześniej grobami.
Tej nocy zginęli:
Stanisław Bryła (prezes Sądu Okręgowego w Lublinie, społecznik),
Bolesław Sekutowicz (prezes Sądu Apelacyjnego w Lublinie),
Edward Lipski (adwokat, były starosta zamojski i tomaszowski),
Władysław Rutkowski (adwokat),
prof. Czesław Martyniak (kierownik katedry filozofii prawa KUL),
ks. prof. Michał Niechaj (wykładowca teologii dogmatycznej na KUL i Wyższym Seminarium Duchownym),
Tadeusz Moniewski (dyrektor gimnazjum i liceum im. Stanisława Staszica),
Antoni Krzyżanowski (dyrektor gimnazjum i liceum Wacławy Arciszowej),
Józef Dańkowski (starosta powiatu lubelskiego),
Tadeusz Illukiewicz (starosta powiatu lubartowskiego).
Cześć Ich Pamięci!
